تو افسرده نیستی...

تو افسرده نیستی فقط حواست به چیزهایی که داری نیست!

 

عرفان شرقی کجا و عرفان آمریکایی کجا؟

قبلا جملاتی از کتاب جاناتان، مرغ دریایی رو خونده بودم و به نظرم جالب اومده بود به همین دلیل وقتی تو کتابفروشی دیدمش در خریدنش تردید نکردم. کتاب دو زبانه بود و 144 صفحه داشت و اگه زبان انگلیسی و تصاویر سیاه و سفید و بیخود کتابو حذف کنیم کل مطلب 30 یا 40 صفحه بیشتر نیست. یک رمان کوتاه که ریچارد باخ (نواده ی یوهان سباستین باخ، آهنگساز معروف) در سال 1970 به رشته ی تحریر در آورده. این کتاب درباره ی مرغ دریایی به نام جاناتان لیوینگستون است که دلش نمی خواد زندگی عادی و یکنواختی مانند مرغان اطرافش داشته باشه پس سعی می کنه عادات و قوانین موجود رو بشکنه و همین مساله باعث طردش از جمع مرغان میشه. در صفحه ی 57 کتاب هدف  از زیستن یافتن کمال و متجلی کردن اون ذکر میشه، پس جاناتان سعی می کنه به کمال دست پیدا کنه و وقتی به مرحله ای بالاتر می رسه با دسته ای از مرغان مواجه میشه که هدفی مشابه دارند و مانند او به دنبال کمالند. تا این جای داستان آدم به یاد عرفان شرقی و کتاب منطق الطیر عطار می افته ولی انصافا کتاب عطار کجا و این اثر کجا؟! عطار در کتابش می خواد رها شدن از ترس و قدرت مادی و رسیدن به بصیرت رو در هفت وادی نشون بده  به طوری که پرندگان در وادی هفتم در یک نقطه به هم می رسند و آن وحدانیت و یگانگی خداوند.  یعنی وقتی خودشونو پیدا می کنند صفات الهی رو به عینه می بینند، اما به نظر میاد ریچارد باخ در بین راه هدف اصلی رو گم کرده و درک اشتباهی از آزادی و رسیدن به کمال داره در صفحه 90 این کتاب نوشته شده:

جاناتان پاسخ داد: "تنها قانون حقیقی، قانونی است که ما را به آزادی برساند. هیچ قانون دیگری وجود ندارد."

اما سوالی که مطرح میشه اینه که آیا آزادی از هر قید و بندی با کمالگرایی در یک راستا قرار داره؟

جواب این سؤال رو میشه در داستان زندگی باخ یافت. پس از انتشار کتاب جاناتان مرغ دریایی در سال 1970 باخ همسر و شش فرزندشو به حال خودشون رها می کنه تا از قید همسر و بابا بودن رها بشه و این در حالیه که کوچکترین فرزندش شش ماهه و بزرگترین اونا دوازده سال داشته! و دیگه هیچ سراغی هم از اونا نمی گیره. وقتی یکی از بچه ها از مادر می پرسه که چرا پدر هیچوقت به ملاقاتشون نمیاد؟ مادر جواب میده "چون او نمی خواد بابا باشه"

حالا فکر کنیم مادر هم تفکری مثل آقای باخ داشت و دلش نمی خواست مادر باشه انوقت تکلیف این بچه های قد و نیم قد چی میشد؟ و چطوری بزرگ می شدند؟ آیا دنبال کمال بودن یعنی ول کردن مسئولیت هایی که در زندگی داریم؟!

واقعا عرفان شرقی کجا و عرفان آمریکایی کجا؟

 

ناهمگون با اجتماع

بیگانه آلبر کامو کتابیست که باید چند بار خوانده شود. داستان این کتاب درباره ی مردی است که متفاوت از دیگران و جامعه ایست که در آن زندگی می کند و نام بیگانه از همین جهت بر این کتاب گذاشته شده. مورسو، شخصیت اصلی داستان، نسبت به تمام وقایعی که در اطرافش روی می دهد کاملا بی تفاوت است و معتقد است که انسان هیچ نقشی در این رویدادها ندارد. او در عین صداقت و به دور از تظاهر و ریاکاری نسبت به همه کس و همه چیز بی تفاوت است و هیچ اراده ای به پیشرفت در زندگی ندارد. اما آن چه کامو در این داستان می خواهد به ما نشان بدهد پوچ انگاری شخصیت داستان نیست یا حتی تبلیغ عقاید او، بلکه نویسنده در صدد است فردی متفاوت و بیگانه در اجتماع را به تصویر بکشد. فردی که اطرافیانش نمی توانند عقاید و تفکراتش را بفهمند و چون قادر به درکش نیستند او را تهدیدی برای اجتماع خود می پندارند و سعی در حذفش از جامعه را دارند. 

مورسو ناخواسته و بدون قصد قبلی مرتکب قتل می شود اما غم انگیز ترین قسمت داستان جلسه ی محاکمه ی وی است. آنجا که دادستان تمام رویدادهای شخصی و نامرتبط با جرمش را به هم ربط می دهد و داستانی جدید برای مقصر دانستنش خلق می کند به طوری که معلوم نمی شود آیا او برای عقاید، تفکرات و رفتارهای شخصیش در گذشته محاکمه می شود و یا برای جرمش! در آخر هم دادگاه مورسو را محکوم به اعدام با گیوتین می کند.
اگر برای کسی پیش آمده باشد که در جمعی به خاطر متفاوت بودن از دیگران مورد قضاوت های بیجا قرار گرفته باشد و آن جمع برای مقصر قلمداد کردن این فرد داستان هایی را با کنکاش در زندگی شخصی اش درست کرده باشند تا به عنوان یک هنجار شکن مجبور به طرد از آن جمع شود، آن وقت می تواند درک بهتری از بیگانه بودن در داستان کامو داشته باشد.

بیگانه داستانی فلسفی است و هر جمله از این کتاب می تواند مفهومی خاص برای مخاطب داشته باشد. شاید شما درکی کاملا متفاوت از ان چه در این مطلب نگاشته شده، داشته باشید.